Powered by Blogger.
रूपान्तरण सहितको पार्टी एकता आजको आवश्यकता

 

इन्द्र गौतम ‘जगतजङ्ग’

“मानव समाजको इतिहास वर्ग सङ्घर्षको इतिहास हो ।” मार्क्सको यो भनाइअनुसार मूलतः वर्गीय समाजका रूपान्तरण वर्ग सङ्घर्षबाट नै हुन्छ । नेपाली समाजको वर्ग सङ्घर्ष कहिले जनआन्दोलनको रूपमा, कहिले किसान र जातीय विद्रोहको रूपमा, कहिले सशस्त्र सङ्घर्ष र जनयुद्धको रूपमा, कहिले जनयुद्ध र जनआन्दोलनको समायोजनको रूपमा, कहिले वार्ता र शान्ति प्रक्रियाको रूपमा, कहिले चुनावको रूपमा, कहिले विभिन्न सामाजिक अभियानको रूपमा अभिव्यक्त भएको छ । “विज्ञानसम्म पुग्न बनिबनाउ राजमार्ग हुँदैन ।”भन्ने मार्क्सको मान्यताअनुसार नेपाली वर्ग सङ्घर्षले आफ्नो बाटो आफै निमार्ण गरी आजसम्म आइपुग्दा सामन्तवादको अन्त्य भई हाम्रो बाटो समाजवादमा पुगेको छ । तर हामीसँग समाजवादी आन्दोलनको बनीबनाउ राजमार्ग छैन । हामीले आजको समाजवादी आन्दोलनको बाटो पहिल्याउन पार्टी एकता गयौँ । कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई कायम राख्न र नयाँ गति दिन भएको पार्टी एकता नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनको एउटा महान परिघटना थियो । यो कदमले बाहिरी नवउदारवादी रणनीतिलाई परास्त गर्दै नेपाली श्रमजीवी जनताको समाजवादी आन्दोलनलाई नयाँ ढङ्गले पुनरसङ्गठित गयो । यसले निकै ठूलो आशा, भरोसा, उत्साह र विश्वास दिलाएको छ । जसले समृद्ध नेपाल निर्माण गर्ने आधारहरु खडा गरेको छ । तर पार्टी एकता सङ्क्रमण कालीन अवस्थामा गुज्रिरहेको छ । 

दुनियाँको राजनीतिक पानी ढलो नवउदारवादी रणनीतिअन्तर्गत दलाल पुँजीवादमा अभिव्यक्त भएको छ । यसले विश्वव्यापी प्रभाव पारेको छ । नेपाली समाजमा त्यसको प्रभाव, विश्व शक्ति केन्द्रहरुको प्रभाव र चलखेल, प्रतिक्रियावादीहरुको अवस्था आदिको प्रतिविम्ब र प्रभाव नेकपामा परिरहेको छ । पदमा पुगेका जिम्मेवार नेताहरुमा व्यक्तिवाद हाबी हुनु, बैठकमा उपस्थित नहुनु,  सामूहिक निर्णयबाट भाग्नु, पार्टी र सरकार सञ्चालनमा नीति, विधि, पद्धति, प्रक्रियाको पालना नगर्नु, राजनीतिक नियुक्तिहरु एकतर्फी र पारदर्सी नहुनु, विचारको प्रश्नमा छल, छाम, षडयन्त्रमा लाग्नु र लगाउनु, राष्ट्रियताका सवाल रूपमा क्रान्तिकारी तर सारमा आत्मसमर्पणवादी हुनु, आज एमसीसीको बहस साँच्चो अर्थमा राष्ट्रियताको बहस हो । आईपीएस÷एमसीसी नयाँ प्रकारको उपनिवेशवाद, लुट र युद्ध हो ।

एमसीसी जसरी पनि पास गर्न खोज्नु, जनतन्त्र र जनजीविकाको सवालहरुमा परिवर्तन नआउनु, आन्दोलन समाजवादी होइन दलाल पुँजीवादी बन्दै जानु, कम्युनिस्ट मूल्य, मान्यता, संस्कार र संस्कृतिमा स्खलन हुनु, कम्युनिस्ट राजनीतिलाई मानव मुक्ति र सेवाको रूपमा भन्दा कमाउ धन्दाको रूपमा प्रयोग गर्नु, पद र प्रतिष्ठामा लुछाचुँडी गर्नु, नेता र कार्यकर्ताको विरुद्ध एक अर्कालाई उचालेर निषेध र अस्वस्थ ढङ्गले अगाडि बढ्न खोज्नु, खुल्ला र स्पष्ट नभई बाहिर एउटा कुरा गर्ने र भित्र अर्को कुरा गर्ने गलत परम्परा आदि अहिलेको हाम्रो पार्टीभित्रको मूल समस्या हो । नेकपाभित्रको यो विवादले देश नै तरङ्गीत बनाएको छ । विदेशी शक्ति केन्द्रहरु र स्वदेशी प्रतिक्रियावदीहरु नेकपाभित्रको विवादलाई थप चर्काएर पार्टी फुटाउने षड्यन्त्रमा छन । यी सबै षड्यन्त्र, विवाद र समस्याहरुको क्रान्तिकारी ढङ्गले उत्तर खोज्ने क्रममा नै पार्टीभित्र अन्तरसङ्घर्ष चुलिएको छ । यसको सामना गर्ने सवालमा ठूलो सङ्कट देखा परेको छ । यो सङ्कटलाई क्रान्तिकारी सङ्कटकै रूपमा ग्रहण गर्न सक्नु पर्दछ । सचेत ढङ्गले पार्टी अन्तरसङ्घर्षलाई स्वच्छ र वैज्ञानिक बनाउँदै राम्रोभन्दा राम्रो परिस्थितिमा बदल्न सक्नुपर्दछ तर कहिलेकही अन्तरसङ्घर्षले आफ्नो वर्ग, मुक्ति र नयाँ सभ्यताको च्यूत गराउन खोज्यो भने त्यसको रक्षाको लागि खराबभन्दा खराब परिस्थितिको पनि सामना गर्न सक्नु पर्दछ । तर हामीले यसको अपेक्षा गरेको छैनौँ । 

हाम्रो चेतना समाजवादी हुनुभन्दा पुँजीवाद भन्दा पनि तल सामन्तवादी अवस्थाको छ । अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा दलाल पुँजीवाद हाबी छ । यसरी हेर्दा सामन्ती, दलाल पुँजीवादी चेतना र व्यवहारले हामीलाई ङ्याकेको छ । वैचारिक धरातल समाजवादी भनिए पनि हाम्रो व्यवहार सामन्ती, दलाल पुँजीवादी बन्न गएको छ । यसकै प्रतिविम्बको रूपमा पार्टीभित्र अन्तरसङ्घर्ष देखा परेको छ । रूपमा हेर्दा पद, विधि, प्रतिष्ठा तथा कार्यविभाजन जस्तो देखिए पनि सारमा गलत विचार र सही विचार बीचको सङ्घर्ष नै हो । गलत र सही विचारको सङ्घर्षद्वारा आफ्नो वर्गीय धरातलको आधारमा मान्छेले आफ्नो वैचारिक आधार तयार गर्दछ । मान्छे स्वयं विपरीतहरुको एकता हो । समाज र पार्टी पनि विपरीतहरुको एकता नै हो । निश्चित उद्देश्य र सही विचारको लागि एकता– सङ्घर्ष– रूपान्तरण व्यक्ति, समाज र पार्टीमा निरन्तर चल्ने प्रक्रिया हो । त्यही आधारमा विभिन्न प्रश्नको वैज्ञानिक र वस्तुवादी ढङ्गले हल गर्नै पर्दछ । 

विचारको प्रश्न : मार्क्सवाद– लेनिनवाद र समाजवाद उन्मुख जनताको जनवाद नै अहिलेको हाम्रो वैचारिक आधार हो । हामीले प्रयोग गर्दै आएको सामाजिक व्यवहारहरुले पैदा गरेको सैद्धान्तिक आधारहरु, विज्ञान र प्रविधिमा भएको विकासको गति, देशको भूराजनीतिक अवस्था र आजको युग अनुसार मार्क्सवादी चेतलाई थप विकास गरी समाजवाद उन्मुख जनताको जनवादलाई जनताको समाजवादमा बदल्दै आफ्नो सैद्धान्तिक आधारलाई महाधिवेशनद्वारा सुदृढ गर्नु पर्दछ । त्यही विचारको आधारमा पार्टी एकतालाई मजबुत बनाउनु पर्दछ । राष्ट्रियताको प्रश्न : आजको युग साम्राज्यवादी युग नै हो । यो एक ध्रुवीय अवस्थाबाट बहुध्रुवीय बन्दै छ । हाम्रो जस्तो तेस्रो विश्वका लागि साम्राज्यवादी हस्तक्षेप नै राष्ट्रियता माथिको हस्तक्षेप हो । हाम्रो आन्दोलनको एउटा महत्त्वपूर्ण पक्ष साम्राज्यवादी तथा विदेशी हस्तक्षेपलाई कमजोर र परास्त गरी स्वाधीनता कायम गर्ने नै हो । राष्ट्रियताको परिभाषालाई व्यापक बनाउँदै अरू देशसँग समानता र तटस्थताको नीति अपनाउँदै हिजो भएका असमान सन्धि सम्झौता निष्क्रिय बनाई खारेज गर्ने, थप सन्धि सम्झौता गर्दा देशको हितमा सचेत रहनै पर्दछ । आज एमसीसी संशोधन नगरी यथास्थितिमा पास गर्नै हुँदैन, किनकि हिन्द प्रशान्त रणनीतिको व्यावहारिक रूप नै एमसीसी हो । यो अमेरिकाको नयाँ ढङ्गको उपनिवेशवादी कदम हो । त्यसैले यो विषय जटिल र गम्भीर सैद्धान्तिक विषय हो । त्यसका विरुद्धमा कम्युनिस्ट मात्र होइन देशभक्त, प्रगतिशील पार्टीहरु र जनसमुदायलाई एकताबद्ध गर्न सक्नु पर्दछ । 

पार्टी सञ्चालनको प्रश्न : पार्टीलाई विधि, विधान र पद्धतिमा चलाउँदै व्यक्ति होइन नीति प्रधान बनाउनु पर्दछ । सबै विषयमा उच्च जनवादी छलफलको आधारमा सामूहिक निर्णय गरी कार्यान्वयमा केन्द्रीयता लागू गर्ने विधिलाई केन्द्रदेखि तल्लो कमिटी र पार्टी सदस्यसम्म पुयाउनु पर्दछ । पार्टीलाई जनतामा फर्काउने तत्कालीन साङ्गठनिक विधि र सङ्गठनले समाजको नेतृत्व गर्दै समाजलाई रूपान्तरण गरी समाजलाई प्रमुख र निर्णयक बनाउँदै राज्यको क्रमशः विलोप गर्ने दीर्घकालिन साङ्गठनिक विधिको विकास गर्नु पर्दछ ।  

सरकार सञ्चालनको प्रश्न : पार्टीको निर्देशनमा सबै तहको सरकारको नीति तथा कार्यक्रम र बजेट निर्माण गरी पार्टीले तयार गरेको घोषणा पत्रको आधारमा सरकारलाई  वास्तविक लोकप्रिय बनाउन सचेत प्रयत्नद्वारा सर्वहारा वर्ग, गरिब जनता, जनजाति, दलित, मधेसी, महिला पक्षीय सरकारको रूपमा स्थापित गर्न सक्नुपर्दछ । 

यी समस्या र प्रश्नहरुको जवाफ तत्कालीन रूपमा पार्टीको सचिवालय, स्थायी समिति, केन्द्रीय समितिको बैठकबाट व्यापक छलफल, बहस, वाद, विवाद, आलोचना, आत्मआलोचनाको विधिबाट खोज्नु पर्दछ । यसबाट पनि हल नभएमा एकता महाधिवेशनबाट खोज्नुपर्दछ । नेतृत्व भनेको मूलतः विचार नै हो । नेतृत्वहरुको सङ्घर्ष मूलतः विचारकै सङ्घर्ष हो । त्यसैले पार्टीभित्रको आजको समस्यालाई वैज्ञानिक, वस्तुवादी, व्यवहारिक बनाई विचार र पार्टी रूपान्तरणलाई केन्द्रमा राख्नु पर्दछ । दुनियाँ बदल्नु छ भने दुवै अध्यक्षहरु जिम्मेवार र जवाफदेही हुनै पर्दछ । एउटा हातले मात्र ताली नबज्ने भएकाले दुवै अध्यक्षहरुले दूरदर्शिता र लचकता अपनाउन आवश्यक छ । दुवैको तर्फबाट आवश्यक अनुसारका त्याग गरी रूपान्तरण सहितको पार्टी एकतालाई सुदृढ बनाउन प्रतिबद्ध हुनै पर्दछ । विचारमा एकरूपता कायम गर्दै साम्राज्यवादी तथा बाहिरी हस्तक्षेप र देशभित्रको प्रतिक्रियावादी हर्कतलाई कमजोर बनाई पार्टी एकतालाई नयाँ आधारमा नयाँ एकता कायम गरी सुदृढ बनाउनु नै आजको महत्त्वपूर्ण आवश्यकता हो । 


0 comments

Write Down Your Responses